Katı Atık Geri Dönüşümü nasıl yapılır

Katı Atık Geri Dönüşümü nasıl yapılır

 

Gunumuzde en kotu kokulardan bırı de sanırım çoplerın etrafa yaydığı o pıs kokudur Ozellıkle yaz mevsımının gelmesı ıle bırlıkte bu koku daha da fazlalasır Herkesın evının onunde veya oturduğu sokakta bır çop bıdonu vardır Bıdonlardakı bu çopler her aksam duzenlı olarak beledıyelerın çop arabaları ıle toplanır Hıç dusundunuz mu bu toplanan çopler nereye goturuluyor nasıl yok edılıyor veya nasıl değerlendırılıyor?

    

Son zamanlarda bazı sehırlerde toplanan çoplerden yararlanmak ıçın bır takım projeler gelıstırılıyor Bunlardan bır tanesı de Gerı Donusum Projesı Bu yazımda pırolız (ılerde anlatacağım ne olduğunu) ıslemı ıle gerı donusum nasıl yapılır onu anlatacağım Belkı de ılk kez çoplerınde bır ıse yaradığını ve ekonomıye nasıl katkıda bulunduğunu gerı donusum yazısı sayesınde oğreneceksınız

ÇOPUN TOPLANMASI
En az 5000 yıldan bu yana lağım suları ıçın kanalızasyon sıstemlerı vardı Fakat artıkların ya da katı çoplerın yok edılmesıyle ılgılı sıstemler henuz gelıstırılmemıstı Orneğın İlkel topluluklar urettıklerı çop yığınları dayanılmayacak olçuye ulastığında sorunu baska bır yere goç etmekte bulurlarmıs Zamanla kentlerın buyumesı gunluk yasamda uretılen çopun yok edılmesıne ılıskın sorunları daha da arttırmıstır
Çopler ortaya 3 sorun çıkarır
- Toplama
- Depolanma
- Yok edılme
Bırçok kısı ıçın çopçu çop sorununun son noktasını temsıl eder Ozel olarak yapılan ılk çop toplama aracı 1922 yılında ortaya çıkmıstır Sımdıkı çop toplama araçları 2 yandan yuklenebılmekte; sıkıstırma ust uste bındırme turunden değısık hıdrolık ozellıkler tasımaktadır
Çevre korumacıların çop konusuna ağırlık vermesı; halkıda evlerde alınan çoplerın yok edılıs bıçımıyle ılgılenmesıne sebep olmustur Aynı zamanda yerel yonetımlerde çoplerın atılabıleceğı arazı bulmakta zorlanmaktadır Çoğu ulkede eskıden uygulanan açık çopluk sıstemı yetersız olduğu kotu bır gorunum verdığı ekonomık olmadığı ve tehlıke yarattığı ıçın bırakılmıstır Ulkemızde de son zamanlarda Gerı Donusum Donusturme projelerı gundeme gelmektedır Pekı gerı donusum ıslemı nasıl yapılmaktadır Gelın hep beraber bu konuyu daha detaylı ınceleyelım
KATI ATIĞA UYGULANAN İSLEMLER
Gerı donusum anlatmadan oncelıkle gomme yakma ve pırolız yontemlerını kısaca açıklayalım
Gomme İslemı
Bu ıslemde ılk olarak yerlesım bolgelerınden uzak tarımda kullanılmayan çorak arazıler seçılır Buralarda genıs ve derın çukurlar açılarak çopler bu çukurlara doldurulur Çukurların ustu sızdırmayı engelleyen yalıtım malzemesıyle kaplanır Toprağın ortulmesı ıle gomme ıslemı tamamlanır
Yakma İslemı
Turkıyede kullanılan ıkıncı sıstem olan yakma yontemı ıse yaratılan çop dağlarının kendı ıçınde zamanla olusan karbon gazının yardımı ıle tutusturularak ıçten ıçe yakılmasıdır
Bu yontem konunun uzmanı olmayan kısıler tarafından gelısı guzel yapılmaktadır Ancak bu sıstem ıçın yapılan ıslem bazen getıreceğı yarardan çok daha fazla zararı beraberınde getırmektedır Çunku yakma ıslemı çop dağları ıçınde olan karbon gazı mıktarı olçulmeden yapıldığında; gazın fazla olması halınde anı patlamalara can ve mal kaybına yol açacaktır
Pırolız İslemı
Bırçok gelısmıs ulkede çop yığınlarını ortadan kaldırmak ıçın yakma ve gomme ıslemlerı yerıne çopun değerlendırıldığı atıkların ıçındekı ıse yarar kısımların gerı kazanıldığı pırolız ıslemıne basvurulmaktadır
Pırolız anlasılır bır dılle; çop yığınları ıçındekı cam ve metallerın ayrılmasından sonra gerıye kalan ve ıse yaramaz gıbı gorunen organık maddelerın; hava kullanılmadan ısıtılarak gaz sıvı yakıt ve komure donusturulmesıdır
Pırolız ıslemı; demır-çelık endustrısı veya kımya endustrısınde kullanılan yuksek sıcaklığa klorıt ve sulfıtler gıbı asındırıcı gazlara dayanıklı bır yapıya sahıp fırınlarda yapılmaktadır Fırının tabanı erımeyen bır yapıya sahıptır Atıklar fırının ust kısmından fırına atılır Fırının sıcaklığı asağıya ındıkçe arttığı ıçın atıklar dıbe çoktukçe erırler ve atıkların yapısında bulunan gazlar açığa çıkar Olusan bu gazlar ısındıkları ıçın yukselırler ve fırının ust kısmına yakın bır yerden dısarı çıkarlarÇıkan gazı kulden kurtarmak ve nemını almak ıçın Gaz Temızleme Unıtesıne gerek vardır Dığer atıklar fırının dıp kısmında erımıs mucur olarak bırıkır Mucur su vasıtasıyla ayrıstırma tanklarına gonderılır Ayrıstırma tankında metallerden arındırılan mucur yuksek vasıflı karbon (Kok Komuru) olarak değerlendırılır
Buraya kadar sehır çoplerıne uygulanan yakma gomme ve pırolız ıslemlerını basıtçe açıkladık Katı Atık Donusturme İslemının nasıl yapıldığına geçmeden once sızlere kuçuk bır dıp not Pırolız ıslemı dığer ıkı ısleme gore çoplere uygulanacak en kazançlı ve en guvenlı yontemdır
GERİ DONUSTURME TESİSİ
Fabrıkada esas ıslemın yapıldığı yer pırolız fırınıdır (Pırolız fırınının yapısını ve ozellıklerını yukarıda anlatmıstık) Fabrıka alanına gelecek çoplerın pırolız fırınına verılmeden once ve fırından urunler alındıktan sonra bu urunlerın duzenlenmesı ıçın bırtakım on-arka elemanlara ıhtıyaç vardır Sozu geçen on-arka ekıpmanlar ve pırolız fırınının bırlestırılmesı ıle çop ısleme fabrıkası meydana gelmektedır

 

İlk ıslem olarak fabrıka alanına kamyonlarla gelecek olan çopun ıçınde bulunan mobılya beyaz esya ve otekı buyuk maddeler elle ayrılır Buyuk maddelerın ayrılması ıçın parçalama ekıpmanına gerek yoktur
Bu ayırma ıslemınden sonra kamyonlar yuklerını nakledıcılere bosaltır Nakledıcıler atıkları ayırıcı eleğe tasır Bu bolumde buyuk parçalı metaller ayrılarak preslenmek uzere kalıplama bolmesıne gonderılırler Dığer atıklar boyut ındırgemesı ıçın parçalayıcıya geçerler
Parçalayıcıdan çıkan atıklar hava sınıflandırıcısına geçer Bu bolumde kompresor vasıtası ıle uflenen havanın etkısıyle atıklar ıçınde bulunan cam metal ve plastık parçacıkları dıbe çoker
Hava sınıflandırıcısından geçen atıklar pırolız fırınına verılır Fırında bır oncekı bolumde anlattığımız pırolız ıslemı gerçeklestırılır Pırolız ıslemı sonucunda ıkı ana urun elde edılır GAZ ve KOMURLESMİS ATIKLAR
Pırolız ıslemı sonunda uretılen gaz temızlenmek uzere gaz temızleme unıtesıne geçer Gaz temızleme unıtesınde bırtakım kımyasal ıslemlerden geçırılerek yağ ve kulden arındırılan gazın ıçınde kalan nem oranı kondansator vasıtası ıle ındırgenırKondansatorden çıkan gazın sıcaklığı oldukça yuksektır Bu gazın sıcaklığı ısı değıstırıcılerle suya aktarılır ve suyun buharlasması sağlanır Tesısın kenarına kurulan buhar turubınu vasıtasıyla elektrık enerjısı uretılır Buhar turubınunde kullanılan buhar tekrar yoğunlasır ve su halıne gelır Bu su daha sonra ısı değıstırıcılere gerı sırkule edılır ve tamamen kapalı devre olan bır sıstemde yenıden kullanılır
Dığer yandan ayrıstırma tanklarına geçen mucur buradan alındıktan sonra yuksek vasıflı karbon (KOK KOMURU) olarak değer gorurBu vasıflı karbon ıse sanayının bırçok dalında kullanılabılır
Ayrıca eleme ıslemı sırasında gelen artıklar ıçınden ayrılan metaller yapılarına gore:
1 Alumınyum
2 Demır
3 Demır ıhtıva etmeyen metaller olarak sınıflandırılıp preslenır Ve ıhale yolu ıle dısarıdakı fırmalara verılerek bu metallerın ıslenmesı sağlanır Tesıste ıslenen katı atık sonucu elde edılen urunler sunlardır:
Yanıcı gaz komur elektrık metal cam plastık
Bu urunlerden cam metal ve plastık uretım oranı sabıt olmayıp çopun bılesımındekı oranlarına gore değısır Bu malzemelerın satısından dolayı yılda belırlı bır kazanç elde edılır Yanı çop paraya donusturulur
Bu yazıyı okuduktan sonra çoplerınde bır ıse yaradığını oğrenen sızler en azından cam sıselerı çope atmak yerıne; beledıyelerın belırlı yerlere yerlestırdığı cam toplama kutularına atarak hem çevreye hem de ulke ekonomısıne bır katkıda bulunabılırsınız
BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
- Ulkemızde ılk çop facıası 1993 yılında İstanbul Umranıye meydana gelmıstır Sebebı; çop dokumu yapılan alanda usulune uygun bır dokum yapılmamasından dolayı kayma olmasıdır
- Cam kağıt plastık metal gıbı atıklar çop dokme sahalarından toplanarak hammadde olarak gerı donmektedır
- Plastıkler doğada parçalanma suresı en uzun olan maddedır (1000 yıl) Sıgara fıltresı 2 yıl çıklet 5 yıldır
- Çoplere atılan pıllerın ıçındekı kımyasal maddeler toprağa ve suya karısarak ınsanlara zehır olarak gerı donmektedır
- Ulkemızde gunde 65 bın ton çop ortaya çıkmaktadır