Bileşik zamanlı fiil nedir

Bileşik zamanlı fiil üç gruba ayıracagız ve her ayırdığımızıda ayrı ayrı inceleyeceğiz. Hikaye birleşik zaman , rivayer bileşik zaman ve koşul bileşik zaman olmak üzer teker teker inceleyecegiz. Bu bilwşik zamanlı fiilerden bolcada örnek bulunmaktadır.

 

Bileşik zamanlı fiil nedir

Eylemler birden fazla zaman eki alabilir. Böyle ey¬lemlere bileşik zamanlı eylem denir. Üç bölüme ayrı¬lır:

a) Hikâye bileşik zaman: Basit zamanlı eylemlere getirilen -di, -di, -du, -dü, -ti, -ti, -tu, -tü görülen geçmiş zaman ekiyle yapılır.

gel-di-y-dim (görülen geçmiş zamanın hikâyesi)

gel-miş-ti (duyulan geçmiş zamanın hikâyesi)

gel-i-yor-du (şimdiki zamanın hikâyesi)

gel-ecek-ti (gelecek zamanın hikâyesi)

gel-ir-di (geniş zamanın hikâyesi)

gel-se-y-di (dilek-şartın hikâyesi)

b) Rivayet Bileşik Zaman: Basit zamanlı eylemlere getirilen -mış, -miş, -muş, -müş duyulan geçmiş zaman ekleriyle yapılır.Duyulan ve görülen geçmiş zaman biçimleri pek kullanılmaz.

gel-i-yor-muş (şimdiki zamanın rivayeti)

gel-ecek-miş (gelecek zamanın rivayeti)

gel-i-r-miş (geniş zamanın rivayeti)

c) Koşul Bileşik Zaman: Basit zamanlı eylemlere -se, -sa, eki getirilerek yapılır.

gel-di-m-se (görülen geçmiş zamanın koşulu

gel-miş-se (duyulan geçmiş zamanın koşulu)

gel-i-yor-sa (şimdiki zamanın koşulu)

gel-ecek-se (gelecek zamanın koşulu)

gel-ir-se (geniş zamanın koşulu)

UYARI: Hikâye ve rivayet bileşik zamanlı eylemler, koşul kipi eki olan -sa (-se) ekini alabilir. Bunlara katmerli bileşik zaman denir.

ÖRNEK

Gel-i-yor- du-y-sa

Al-acak-mış-sa