ŞİİRDE YAPI nedir ?

ŞİİRDE YAPI

Şiirin yapısı anlam ve ses kaynaşmasından oluşur. Anlam ve ses kaynaşmasından oluşan nazım birimlerine beyit, kıt'a, bent, mısra gibi isimler verilir. Dize, beyit, dörtlük gibi birimlerle ölçü, kafiye düzeni, tema ve imgeler belli bir bütün oluşturarak şiirde yapıyı meydana getirir.

Nazım biçimi:
Bir şiirde dizelerin kümelenişinden, uyakların
sıralanış düzeninden ve ölçü özelliklerinden doğan örgüye denir. Nazım biçimlerini belirlemede en temel ölçüt nazım birimidir.

Nazım türü:
Bir şiirin konusuna göre aldığı addır.

Nazım birimi:
Bir manzumede anlam bütünlüğü taşıyan en küçük parçaya nazım birimi denir. Nazım birimi en az iki dizeden oluşmak üzere üç, dört, beş veya daha fazla dizeden oluşabilir.

Mısra (Dize):
Bir şiirin her bir satırına dize denir.

Beyit:
İki dizeden oluşan nazım birimine beyit denir.

Ör:
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Kanuni Sultan Süleyman

Kıt'a(Dörtlük):
Dört dizeden oluşan nazım birimine kıt'a veya dörtlük denir.

Ör: Tarihim, şerefim, şiirim, her şeyim
Yeryüzünde yer beğen Nereye dikilmek istersen, Seni oraya dikeyim!
Arif Nihat Asya

Bent:
İkilik ve dörtlük dışında kalan 3,5,7 veya daha fazla eşit satıdaki dizelerden oluşan nazım
birimine bent denir.

Bugün Cuma
Büyük annemi hatırlıyorum Dolayısıyla çocukluğumu Uzun olsaydı o günler!
Yere düşen ekmek parçasını
Öpüp başıma götürdüğüm günler!

Konu:
Üzerinde söz söylenen herhangi bir olay,
düşünce veya duruma konu denir. Bir şiir birden fazla konuya değinebilir.
Tema: Şiirin bütününe hâkim olan duygu veya hayale tema denir.

Şiirin yapısını oluşturan tüm bu öğeler gerek Divan edebiyatımızda gerekse Halk edebiyatında gelenek çerçevesi içerisinde çeşitli nazım şekilleri ve türleri oluşturmak amacıyla belli ölçülerde kullanılmıştır. Oluşan bu nazım şekilleri ve türleri Halk edebiyatı ve Divan edebiyatı nazım şekilleri ve türleri başlıkları altında ele alınırlar.