1982 Anayasası

Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası (1982)

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982) ile ilgili metin bulunmaktadır.
1982 Anayasası olarak bilinen anayasa değişikliği, Türkiye Cumhuriyeti'nin hâlihazırdaki anayasasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında hazırlanmış ve 18 Ekim 1982 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.Türkiye Cumhuriyeti'nin 1921,1924 ve 1961 tarihli anayasalarının ardından 1980-1983 arasında yönetimi elinde bulunduran askeri cunta idaresi altında kaleme alınmıştır.Son olarak 2004'te AB reformları çerçevesinde kısmi değişikliklere konu olmuştur.

7 Kasım 1982'de yapılan halkoylamasına katılan %91.3 oranında seçmenlerin %91.4'ü "evet" %8.6'sı "hayır" oyu kullanmıştır. Bu oran 1961 Anayasasının %61.5 olan "evet" oylarına göre çok yüksek bir kabul düzeyini yansıtmaktadır. Bu yüksek kabul oranının sebepleri arasında MGK'nın partiler üstü görünümü, medyanın sıkı denetim altında tutulması, siyasi partilerin kapatılmış ve değişik görüşlerin ortadan kaldırılmış olması, 1980 öncesinin halkta derin izler bırakması, şiddet olaylarına tepki, eski siyasi iktidarlara güvensizlik ve referandumum sonucunun "hayır" çıkması dahilinde olacakların belirsizliği sayılabilir1.





Ana İlkeler [değiştir]Anayasa devleti laik,demokratik,sosyal bir hukuk devleti olarak tanımlamaktadır.Devletin şeklini, dilini, başkentini ve rejimin temel özelliklerini belirleyen ilk üç madde 4. maddede belirtildiği üzere değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez.Egemenlik TBMM bünyesinde vücut bulur ve kayıtsız şartsız milletindir(md.6).İlk üç maddede laiklik, sosyal eşitlik, kanun önünde eşitlik, cumhuriyet idaresi ve ülkenin bölünmez varlığı konu edilmektedir.Ayrıca yasama, yürütme ve yargı arasında yatay manada bi denklik yaratılmış ve bu üç erk biribirinden kesin çizgilerle olmasa da ayrılmıştır.

Yasama yetkisi Türk Milleti adına TBMM'nindir ve bu yetki devredilemez (md.7).TBMM için 61 sisteminin getirdiği çift kanatlı parlamento sistemi terk edilmiş meclis tek çatı altında birleştirilmiştir.

Yürütme yetkisi ise aynı zamanda devletin başı olan Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu'na verilmiştir(md.8).

Yargı yetkisi ise yine Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır(md.9).





Genel Değerlendirme [değiştir]1982 Anayasası orjinal halinde iken genel manada bireyin temel hak ve özgürlüklerini devlet karşısında sınırlayan, baskıcı bir rejim kurma idealinin bir yansıması olarak ortaya çıkmıştır.Her türlü hakkın sınırlanmasında kullanılmak üzere genel sınırlama maddelerinin kullanılması ve bu maddelerin uluslararası kabul koşullarını gerisinde kalması pek çok eleştiriye konu olmuş ve Anayasa pek çok değişikliğe uğramıştır. Anayasanın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyetinin nitelikleri arasında "İnsan haklarına saygı" göstermeyi de saymaktadır ama bu ifade 1961 Anayasasının 2. maddesinde yer alan "insan haklarına dayanan" devlet anlayışından daha farklı bir anlam içermektedir.

Olağanüstü hal rejimlerini düzenleyen maddeleri (md.119, md.120, md.121 ve md.122) ve yine bununla alakalı olarak kısmi bir yasama yetkisi devri sayılabilecek Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ve Olağanüstü Hal (İki çeşit OHAL, sıkıyönetim ve de seferberlik ve savaş hali olmak üzere 4 adet OHAL belirtilmiştir.) dönemlerinde Bakanlar Kurulu'nca çıkarılabilen OHAL KHK'leri ve de bunlara dair getirilen yargı denetimi kısıtlamaları hukuk devleti anlayışıyla ciddi bir biçimde çelişmektedir.

Ayrıca Anayasa'nın sonunda yer alan ekteki geçici 15. madde cunta döneminde yapılmış uygulamaları ve çıkarılmış bulunan yasaların Anayasa'ya uygunluğu bakımından herhangi bir denetimi yasaklamaktadır.