Bir hayvanın 10 Özelliği

Bir hayvanın 10 Özelliği Koyunun 10 özellikleri Koyunun damızlık olan erkeğine koç, dişisine marya, yavrusuna kuzu adı verilir. Bir yaşındaki koyuna toklu, 2 yaşındakine şişek denilir. Erkek koyunlardan koçların etleri ser ve lezzetsiz olduğundan kesime elverişli değildir. Erkek koyunlar büyümeden 1.5 yaşında iğdiş edilir ve kesim için ayrılırlar. Koyunun erkeği koç hariç dişisine tercih edilir. 1,5-2 yaş arasında kesilen koyun makbuldür. 6 aylıktan büyük kuzularda koyun sayılır. Sonbahar ve kış arası kesilen hayvanlar daha lezzetli olur. Kıvırcık : En beğenilen koyun cinsidir. Karnobat ve merinos olarak iki çeşidi bulunur. Karnobatın eti, merinosun yünü makbuldür. Ortalama ağırlıkları 40-50 kg dir. 30-35 kg canlı bir koyun kesimden sonra 17-18 kg et verir. Kıvırcık koyunlar ince ve uzun kuyrukları, beyaz ve uzun tüyleriyle tanınır. Dağlıç : Kıvırcıktan sonra değerli olan bir koyun türüdür. Beyaz ve kara dağlıç olmak üzere iki çeşidi bulunur. Beyaz dağlıç'ın eti daha makbuldür. Kara dağlıç'ın etinde hafif bir koku vardır. Beyaz dağlıç'ın kuyruğu, kara dağlıç'ınkinden daha büyük olup ortası yarıktır, ucunda da bir uzantı bulunur. Kara dağlıç'ın kuyruğu da kalp biçimindedir. Karaman : Ak karaman ve kızıl karaman olmak üzere iki çeşidi vardır. Ak karamanın eti, kızıl karamanın etine tercih edilir. Kızıl karamanın hoş olmayan bir kokusu vardır. Karamanın kuyruğu dağlıçtan daha iridir.Kuyruk üzerinde yuvarlak kıvrılmış bir yumru bulunur. Kızıl karamanın kuyruğu üzerindeki kıvrılmış yumruda ikinci bir yumru vardır. Koyunun bölümleri 1.Kısım Fileto Kaskı : Sağlı sollu fileto parçası Fileto pirzola : Kemikli yada kemiksiz olarak hazırlanır, ızgarası yapılır. Kuşbaşı şiş : Izgara yapılır. Pirzola Hayvanın bu kısmı oksijenle fazla temas ettiğinden eti de çok lezzetli olur. Kemikli pirzola : Izgara veya tavada pişirilir. Kaplanmış pirzola yağda kızartılır. Kemikli pirzola sade veya sebzeli olarak kendi buğusuyla da pişirilir. Kemik aralarından çıkarılan etler kıyma yapılarak değerlendirilir. But Kuşbaşı : Kebaplar yapılır. Yemeklik parça et : Yapılacak yemeğe göre pişirme metodu uygulanır. Kıyma : Yumurtalık ve tranş kısmından hazırlanıp ızgarası yapılır. But : Bütün olarak fırında yada tencerede pişirilip rosto yapılır. Dönerlik et : Yaprak inceliğinde kesilip hazırlanır. 2.Kısım Kuyruk Eritilerek yağ yapılır. Kıyılarak sucukluk kıymaya karıştırılır. Kuşbaşı olarak kavurmalık ete karıştırılır. Omuz - Kol Sarma rosto : Fırında yada tencerede kızartılıp pişirilir. Kemikli parça et : Haşlanır, terbiyeli, salçalı, sebzeli değişik yemekleri yapılır. Dönerlik et : Hayvanın kaburga ve kol tarafı döner kebapta kullanılır. 3.Kısım Boyun - Baş Haşlama, et suyu, söğüş olur. Göğüs - Böğür Dolmalık kıyma, Yemeklik parça et hazırlanır. Ayak Paça, haşlama, terbiyeli ve sebzeli yemekleri olur. İncik Kebap ve sebzeli yemekleri yapılır. Koyun et, süt, yapağı, deri ve gübreleri ile insanlara ekonomik güç veren değerli bir hayvandır. Kısa zamanda nakit paraya çevrilebilmesi nedeniyle tarımın bir sigortası gibidir. Bu nedenle sadece zirai üretimle uğraşan işletmeler dahi ellerinde az sayıda da olsa koyun bulundurmaktadırlar. Koyunculuk yetiştiriciye çok para kazandıran bir hayvancılık dalı değildir. Koyun yetiştiriciliği tek bir verim hedef alınarak yapılmamalıdır. Hedefte mutlaka iki veya daha fazla verim gözetilmelidir. Örneğin koyun sadece sütü için yetiştirilmemeli, süt verimi yanında yapağı verimi veya et verimi de dikkate alınmalıdır. Koyunların başlıca verimleri döl verimi, et verimi, yapağı verimi, süt verimi, deri verimi ve gübre verimi olarak sayılabilir. DÖLVERİMİ Dölverimi koyunculuğun devamını sağlayan önemli bir verimdir. dölverimini artırmak için ikizliğin veya üçüzlüğün artırılması çalışmaları yanında bir yılda 2 kez veya iki yılda 3 kez yavru alınması çalışmaları ve araştırmaları yapılmaktadır. Üstün verimli koyunlarda bir yılda birden çok yavru alınması için embrio transferi çalışmaları da yapılmaktadır. ET VERİMİ Koyun eti tüketimi özellikle büyük şehirlerde azalmakta, yağsız et olan sığır etine veya beyaz et olan tavuk ve balık etine yönelim olmaktadır. Ancak nüfusumuzun büyük bir kısmını teşkil eden köy, kasaba ve küçük yerleşim birimlerinde koyun eti tüketimi fazladır. Özellikle kurban bayramında kesilen kurbanların büyük bir kısmını koyun teşkil etmektedir. Kurban bayramında 2-3 milyon baş koyun kesildiği tahmin edilmektedir. Buda azımsanmayacak bir rakamdır ve yıllık koyun eti tüketimini önemli ölçüde artırmaktadır. Koyun eti tüketimini artıran bir başka önemli etkende adaklardır. Koyun mevcudumuzun % 82'sini teşkil eden Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç ve İvesi gibi yağlı kuyruklu koyunların kuyruk yağıda büyük bir yekün tutmaktadır. Alışkanlıklar hızla değiştiğinden kuyruk yağı tüketimi de azalmakta ve kuyruk yağları çoğu defa zayi edilmektedir. tüketiciler canlı koyun alırken küçük kuyruklu olanlarını tercih etmeye, kasaptan koyun eti alırken kuyruk yağı istememeye başlamışlardır. Bu nedenle kuyruk yağını azaltıcı melezleme çalışmalarına hız verilmeli, damızlık hayvan seçerken küçük kuyruklu olanlar seçilmelidir. YAPAĞI VERİMİ Koyunlarımızın % 97 gibi büyük bir kısmını yerli koyunlar teşkil ettiklerinden koyunlarımızın yapağı verimleri düşük olup, fert başına 1,5 kg civarındadır ve elde edilen bu yapağılar kalın ve kaba yapağılar olup, dokuma sanayiinde kullanılamamaktadırlar. Bu yapağılar ancak halı, kilim ve keçe imalinde kullanılmakta ve yataklık olarak dağerlendirilmektedir. Bu nedenle sanayide kullanılan ince yapağılar gibi ihraç edilememekte ve iyi fiyata satılamamaktadırlar. Yapağı kalitesini artırmak için başlatılan merinoslaştırma çalışmalarına yeniden hız kazandırılmalıdır. SÜT VERİMİ Koyun sütünden elde edilen yağ, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri halkımız tarafından tercih edilmekte ve sevilerek yenilmektedir. Bu nedenlede koyunların büyük bir kısmı sağılmaktadır. Ancak koyunlarda sağımın güçlüğü ve zaman alması iş gücü kaybına sebep olmakta, sağım daha çok aile işletmelerinde yapılmaktadır. İvesi ve sakız gibi yüksek süt verimli koyun ırklarımızın ıslah edilmesi gereklidir. Diğer koyun ırklarımızda da süt verimini artırıcı melezleme çalışmaları yapılmalıdır. DERİ VERİMİ Koyun derileri yeteri kadar değerlendirilememekte, mezbaha dışı kesilen hayvanların derileri dikkatsiz yüzüm nedeniyle yaralanmakta, yeterince tuzlanıp iyi muhafaza edilememekte ve zamanında işleme yerlerine ulaştırılamadığından zayi olmaktadır. Deri zayiatının önlenmesi için mezbahalarda kesim tercih edilmelidir. Ancak koyunlarda mezbaha dışı kesimin daha fazla olduğunu söylemek mümkündür. GÜBRE VERİMİ Koyunlar yılda ortalama 700 kg gübre çıkarırlar. Ancak koyunlar yılın büyük bir bölümünü merada geçirdiklerinden toplanan gübre fazla değildir. Kış mevsiminde ağılda kaldıkları sürece gübreleri toplanır, bu da çoğu zaman ısınmak için yakılarak değerlendirilir. Zira bütün kış ağılın tabanında biriken, hayvanlarca çiğnenen, baharda çıkarılan ve kerme diye bilinen bu koyun gübresinin kalori değeri yüksektir. Oysa koyun gübresi özellikle bahçelerde ve parkların yeşillendirilmesinde aranan bir gübredir. Yakıt olarak değerlendirilmesi önlenmeli, tabi gübre olarak tarlalarda ve bahçelerde kullanılmalıdır.