Cumhuriyetin İlk yıllarında yaşanan gelişmeler nelerdir? Bu gelişmelerde Atatürk'ün rolu nelerdir

Cumhuriyet'in İlk Yılları

İzmir�in Türk Ordusu tarafından ele geçirilmesi sonrasında ortaya çıkan yangın, İzmir�in hayati önem taşıyan bir çok yeriyle birlikte Kordon�da bulunan İzmir Ticaret ve Sanayi Odası binasını, Oda�ya ait tüm belge ve kayıtlarla birlikte kül etti.

İzmir Ticaret Odası heyetinin ilk toplantısında alınan kararların altında, Rum ve Ermeni temsilcilerin eksilmesi nedeniyle sadece beş üyenin imzası bulunmaktaydı.

İzmir�in Türkler�in eline geçmesinin ardından İzmir Ticaret ve Sanayi Odası�nın Rum ve Ermeni olan diğer azaları artık yönetimde yer almıyorlardı.

İzmir�e bağlı kazalarda kurulu bulunan Ticaret ve Sanayi Odalarının durumu daha da kötüydü. Ödemiş Ticaret ve Sanayi Odası 43, Bergama Ticaret ve Sanayi Odası 22, Çeşme Ticaret ve Sanayi Odası 9 ve Kemalpaşa Ticaret ve Sanayi Odası 26 üyeye sahipti. Bergama, Seferihisar, Foçateyn, Karaburun, Kuşadası ve Menemen kazalarında ise Ticaret ve Sanayi Odası zaten kurulu değildi.

A) İZMİR İKTİSAT KONGRESİ

İzmir İktisat Kongresi, Lozan�da yapılan barış görüşmelerinin özellikle iktisadi konulardaki uyuşmazlık nedeniyle kesintiye uğradığı bir sırada 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında toplandı.

İzmir�de toplanması uygun görülen kongreye çiftçi, tüccar, sanayi erbabı, işçiler ile bütün şirket, banka, borsa ve diğer iktisadi kurumlar davet edilmişti.

Türkiye İktisat Kongresi�nin İzmir�de toplanması kararı bir tesadüf değildi. İşgalin tüm ağırlığını çekmiş, savaşın yıkımını yaşamış, büyük yangın ve nüfus yapısında meydana gelen değişikliğin sonucu iktisadi bakımdan çökmüş olan İzmir, Kurtuluş Savaşının adeta bir sembolü olmuştu.

Kongre�de Ticaret ve Sanayi Odaları�nın alması gereken yeni şekil konusuna ilişkin kararlar, 1925�te kabul edilecek olan Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu ve Nizamnamesinin ana çizgilerini belirleyecektir.

A-Ticaret 0dalarının memleketin her tarafında kurulmaları yönünde acilen bir kanun düzenlenmesi,

B-Ticaret Odaları idare meclisine seçilecek azayı belirleyen seçim heyetinin doğrudan doğruya tüccarca seçilmesi,

C-Ticaret Odalarının zahire, hububat ve saire borsaları ihdas edecek, iktisadi neşriyat yapabilecek gelir kaynaklarına sahip olması,

Ç- Ticaret ve Sanayi Odalarının mahallerinde ticaret ve sanayi mektepleri kurması ve bunları himayeye çalışmaları kaydının her halde kabulü,

D-Bütün Ticaret ve Sanayi Odalarının delegelerinden oluşan, her sene �Umumi Ticaret ve Sanayi Odaları Kongresi� toplanmasının sağlanması.

B-İZMİR TİCARET VE SANAYİ ODASININ YAPISI VE ÇALIŞMALARI

Şehrin pek çok ticari mekanını yok eden yangının yarattığı yıkım ile Ermeni ve Rum nüfusun bölgeyi terk etmesi, İzmir Ticaretinin belirsizliğe yuvarlanmasına yol açtı.

Sorunlara çareler bulmak için sık sık odada toplantılar düzenleniyordu. Yine Ticaret Odası, bölge ürünlerinin alıcı ülkelerde daha iyi tanıtılması ve pazarlanması için çalışmalar yürütüyordu. Örneğin Viyana Ticaret Odası ile bağlantı kurulmuş ve başta afyon, kitre, mazı, palamut, incir ve üzüm olmak üzere bölge ürünleri birer numune şeklinde bu ülkeye gönderilmişti.

a)İzmir Türk Ticaret Birliği

İzmir�in önde gelen Türk tüccarları bir araya gelerek 24 Ekim 1922�de İzmir Türk Tüccar Kulübü�nü kurmuşlar ancak bir sonuç alamamışlardı.

İzmir�in Türk tüccarı 1924�te bir Türk Ticaret Birliği kurulması amacıyla Türk Ocağı binasında toplandı.

b)Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu ve Ticaret ve Sanayi Odaları Nizamnamesi(1925)

22 Nisan 1925 tarih ve 655 sayılı ve 12 maddeden oluşan Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu, Odalara, başta tüzel kişilik olmak üzere pek çok konuda rahat hareket etme olanağını da beraberinde getirdi.

c)Atatürk�ün İzmir Ticaret ve Sanayi Odasını Ziyareti

İzmir Ticaret ve Sanayi Odası Atatürk�ün 31 Ocak 1931 Cumartesi günü yaptığı ziyaret ile tarihinin en onurlu ve unutulmaz gününü yaşamıştır.

Oda ziyareti Atatürk üzerinde de olumlu izlenimler bırakmıştır.

Atatürk�ün ziyareti sırasında Oda Umumi Katibi olan Turgut Beyin çok kısa bir süre sonra Manisa Milletvekili olarak Meclise alınması bunun bir örneğidir.

d)İsmet Paşa�nın İzmir Ticaret ve Sanayi Odasını Ziyareti

Atatürk�ten bir yıl sonra dönemin Başbakanı İsmet İnönü Paşa da Ticaret ve Sanayi Odasına ziyarette bulunmuştur.

29 Temmuz 1932 Cuma günü Odaya gelen İsmet Paşa, hazır bulunan tüccarlar tarafından samimi bir hava içinde karşılanmıştır.

e)Kuru Meyve İhracatçıları Birliği

27 Aralık 1933 yılında kurulan Birliğin, 9 kişiden oluşan Yönetim Kuruluna Şerif Remzi, Kırkağaçlı Kazım, Charles Giraud, John Alioti, Şerif Rıza halefi Selahattin Jan Taranto, Aydın Zırai Kredi ve Satış Kooperatifi Müdürü Muhittin, İzmirli Talat ve Hocazade Ahmet Ragıp Beyler seçilmişlerdir.

1933 Eylül�ünde de 300 Yunanlı tüccarın, İzmir Ticaret ve Sanayi Odasının davetlisi olarak İzmir�i ziyaret etmesi, Türk, Yunan tüccarlarının yakınlaşmasında önemli bir dönüm noktası oldu.

Yunanlı konukları vapurdan karşılayan bu heyet, İzmir�i gezdirdi ve İzmir ekonomik faaliyetini tanıtarak, kendilerine eşlik ettiler.

1936 yılında Ticaret Kulübü�nün yapılmasını ittifakla kabul eden İzmir Ticaret ve Sanayi Odası Meclisi, konuyla ilgili bir komisyonun kurulmasını ve bütçeden bu amaçla belirli bir pay ayrılmasını karara bağladı.

Kulüp inşaatına, 1945 yılında başlanabildi ve 30 Nisan 1948 yılında da hizmete açıldı.

1956 yılında kulüp binasının yıktırılarak, yerine turistik bir otel inşaatının yapılması ve bunun için de %51 hissesinin Odanın olması şartıyla bir Anonim Şirket kurulması gündeme geldi.

1962 yılında otel inşaatı için açılan proje yarışmasında birinciliği, yüksek mimar Harbi Hotan�ın projesi kazandı.

Otel binası, 1966 yılında Amerikan Tuslog firmasına 10 yıllığına kiralanırken, zemin katında bulunan pastahane kısmı ve Vasıf Çınar Bulvarı üzerinde yer alan dükkan da beş yıllığına müteahhit Mazhar Zorlu ve mühendis Mehmet Ali Çınar İnşaat ve Ticaret Kolllektif şirketine kiralandı.

f)1948 Türkiye İktisat Kongresi

1923 yılında yapılan İzmir İktisat Kongresi�nin ardından 25 yıl sonra 1948 yılında bu kez İstanbul�da ikinci bir kongre toplanmıştır.

Ülkenin her yerinden gelen tüccar, sanayici, meslek kuruluşu üyesi bilim adamından oluşan 1250 delegenin katılımıyla başlayan İktisat Kongresine İzmir Ticaret ve Sanayi Odası, tartışılacak konular üzerinde raporlar hazırlamış ve yoğun çalışmalar yapmıştır.

g) 5590 Sayılı Türkiye Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği Kanunu

5590 Sayılı kanun, Türk ekonomisinde liberalleşme döneminin başlangıcı olarak bilinen ve Demokrat Partinin iktidara gelmesiyle başlayan sürecin ilk önemli kanunlarından biridir. 1950 seçimlerinden hemen önce yürürlüğe giren kanunla odalar, tüzel kişiliği haiz ve mesleki teşekkül mahiyetinde kamu kurumu olarak tanımlanmış, Ticaret ve Ekonomi Bakanlığının odalar üzerindeki vesayeti kaldırılmıştır.

Yasanın yürürlüğe girmesiyle, 1951�de İzmir Sanayi Odası adı altında Ege Bölgesi Sanayi Odası, 1952�de İstanbul Sanayi Odası kuruldu.

5590 sayılı yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, sanayi ve ticaret odalarının ayrılması çalışmaları ilke kez İzmir�de başlatılmıştır.

h)Demokrat Parti Dönemi ve İzmir Ticaret Odası

İzmir Ticaret Odası, 1950�lerden itibaren uygulanan liberal politikaları desteklemiş ve yaptığı çalışmalar, hazırladığı raporlar ile bu politikaların başarıya ulaşması için önemli katkılarda bulunmuştur.

Her fırsatta devletçiliğe ve devlet müdahalesine karşı olduğunu açıklayan Oda, koyu devletçi yaklaşım ve düzenlemelere tepki göstermiştir.